Kaart (cartografie) - Minamata (Minamata Shi)

Minamata (水俣市, Minamata-shi) is een stad (shi) in de Japanse prefectuur Kumamoto in de regio Kyushu. De stad ligt op het eiland Kyushu en aan de Yatsushirozee. Op 1 december 2012 had de stad 26.409 inwoners. De bevolkingsdichtheid bedroeg 162 inw./km². De oppervlakte van de stad bedraagt 162,88 km².

Met de invoering van het Japanse gemeentelijke systeem werd Minamata op 1 april 1889 gesticht als een dorp onder de naam Minamata-mura (水俣村).Op 1 december 1912 kreeg Minamata het statuut van gemeente (水俣町, Minamata-machi). Op 1 april 1949 werd Minamata officieel een stad (shi) (水俣市, Minamata-shi).

Minamata is vooral bekend van de minamataziekte, een neurologische aandoening veroorzaakt door een chronische kwikvergiftiging. De ziekte werd in 1956 voor het eerst vastgesteld en de oorzaak bleek te liggen bij industrieel afvalwater dat door een chemische fabriek in de Minamatabaai werd geloosd.

Minamata heeft nu als doelstelling een stad te worden die goed voor het milieu is. In 1999 kreeg de stad een ISO 14001-certificaat en in 2005 werd de stad een officiële Japanse ecoplaats. In 2004 en 2005 heeft Minamata de ecostadwedstrijd van Japan gewonnen.

Minamata is vooral bekend van de minamataziekte en de milieuramp die daaraan ten grondslag lag, namelijk de verontreiniging van de Minamatabaai door (methyl)kwik. Van 1932 tot 1968 heeft een chemische fabriek van het bedrijf Chisso afvalwater met kwik in de Minamatabaai geloosd. Deze fabriek produceerde aceetaldehyde, waarbij kwik(II)sulfaat als katalysator werd gebruikt en het giftige methylkwik als nevenproduct ontstond. In 1968 werd de productie van aceetaldehyde gestaakt.

Het kwik kwam in de voedselketen terecht (zie bioaccumulatie): de lokale bevolking at verontreinigde vis en schelpdieren. Ook het sediment in de baai was ernstig verontreinigd. Daarom waren maatregelen nodig om de zeebodem schoon te maken. In 1975 werd de baai omheind door visnetten en in 1977 is begonnen met het baggeren van slib. Aan het eind van het project in 1990 was er 784.000 m³ slib gebaggerd en 582.000 m² grond schoongemaakt. Op 29 juli 1997 werd de baai veilig verklaard. De netten werden weggehaald.

De eerste minamatapatiënt werd in 1956 geregistreerd. Meteen werden er meer personen met dezelfde ziekte gevonden, terwijl in de directe omgeving van zieke mensen ook katten leden aan een vreemde ziekte en daaraan dood gingen. Een onderzoeker van de universiteit Kumamoto uitte in 1959 het vermoeden dat een organokwikchemische verbinding de oorzaak kon zijn. Langzaam werd duidelijk dat de oorzaak moest worden gezocht bij de lozing van met kwik verontreinigd afvalwater door Chisso. Negen jaar later zou de overheid pas formeel erkennen, dat afvalwater uit een lokale chemische fabriek de oorzaak was van de minamataziekte. Sindsdien krijgen minamatapatiënten financiële compensatie van Chisso (door gewonnen rechtszaken) en van de lokale en nationale overheid (door ondersteuningsprogramma's).

De minamataziekte kreeg in 1972 wereldwijd aandacht tijdens een VN-congres in Stockholm over het menselijk leefmilieu. Omdat de ziekte in een officieel rapport van de Japanse overheid ontbrak, hebben Japanse burgers een tweede rapport gemaakt, waarin de ziekte wel werd vermeld. Dit tweede rapport werd door Japanse minamatapatiënten in Stockholm overhandigd.